Otizm ABA eğitimi, (Applied Behavior Analysis) otizm spektrum bozukluğu teşhisi alan ve özellikle okul öncesi dönemde otistik belirtiler sergileyen çocuklara uygulanan bir yöntem olarak karşınıza çıkar. Aba eğitiminin otizmde oldukça önemli bir yere sahip olduğu söylenebilir. Aba eğitimi davranış terapisi, çeşitli prosedürlerin geliştirilmesine yönelik bireyin davranışlarında olumlu değişiklikler gözlemlenmesini sağlamak amacıyla birebir eğitim şeklinde uygulanır. Bu uygulama davranışsal, analitik, teknolojik gibi unsurlarla beraber yürütülebilecek uygulamalı ve sistematik bir bilimdir. Tercihlere bağlı olarak hangi yöntemin uygulanacağına ise özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde karar verilir.
Aba terapi eğitimi; öncesinde otizm terapileri ile uygulamalı davranış analizi yapılarak, otizm belirtileri gösteren çocuğun davranışları arasında olumlu olanları ödüllendiren ve çocuğu bu olumlu davranış ilkelerine teşvik eden bir model olarak tanımlanır. Aba terapisinde temel hedef; otistik çocuğun herhangi bir modele uydurulması değil, olumlu olan yeni davranışların model şeklinde otizm spektrum bozukluğu olan çocuğa göre uyarlanmasıdır.
İlk etapta uygulanan metotlarla birlikte, bu terapilerin otizmli çocukların üzerindeki etkileri bilimsel olarak araştırılır. Sonrasında bu metotlar geliştirilir, değiştirilir ve çocuktan uygun tepki aldığında bu davranış devam ettirilebilir. Odak noktası olarak olumsuz davranışların azaltılması ve bu istenmeyen davranış modelinin yerine olumlu davranışların geliştirilmesi vardır. Bu eğitim sisteminde temel olarak otizmli bir çocuğun sosyal hayattan verim alabileceği davranışlar uygulamalı olarak analiz edilir ve olumlu davranışlara odaklanılır. Özetle; uygulamalı davranış analizinde ‘’hedeflenen davranışlar ile çevre arasında bulunan işlevsel ilişki en doğru şekilde değerlendirilir ve söz konusu olan olumsuz davranış değiştirmeye çalışılır’’
Uluslararası akademik olan yayınlarının ortaya koyduğu istatistik verilere göre Aba eğitimi, müfredat sürecinin sağlıklı bir şekilde işlemesine engel teşkil eden davranışlar sergileyen çocuklar için özellikle devlet okulu sistemlerinde son derece başarılı olmuştur.
Aba eğitimi terapisi, çok eski ve etkisi kanıtlanmış şekilde otizm spektrum bozukluğu tedavisinde hala geçerli bir yöntem olarak kullanılır. Otizm Aba eğitimi özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
Uygulamalı: Aba terapi, incelenen davranışın aslında sosyal olarak önlemine odaklanan bir sisteme sahiptir. Örnek vermek gerekirse: uygulamalı olmayan araştırmacı yeme davranışını inceleyebilir. Bu inceleme, aslında çocuğun metabolik süreçlerini netleştirme konusunda yardımcı olur. Uygulamalı araştırmacı ise çok fazla ya da çok az yemek yiyen kişilerde yeme davranışlarını inceleyebilir. Bu inceleme sayesinde istenmeyen davranışı daha kabul edilebilir hale getirebilir.
Analitik: Uygulamalı davranış analisti; hedef olan davranışı kontrol altına alarak, bu davranışları olumlu anlamda manipüle edebildiğine Aba eğitimi (Uda) oldukça başarılı olur. Buna rağmen araştırmacının ilgili olayları ayarlanabildiği durumlarda müdahale etmek daha kolay olabilirken, bazı uygulamalarda bu çok mümkün olmayabilir.
Davranışsal: Aba terapileri genel olarak pragmatiktir. Yani bireyin etkili bir şey yapabilmesini nasıl mümkün kılacağını direkt olarak kendisine sorabilir. Bu soruyu cevaplandırmak için davranışın kendisi ise nesnel şekilde ölçülmelidir. Uygulamalı davranış analizinin prensibi bu noktaya dayanmaktadır. Sözlü açıklamalar ve açıklanan davranışlar yerine, bu yöntem tamamen kendi içerisinde bir davranış olarak ele alınır.
Ters Tasarım ve çoklu temel tasarım: Ters tasarımda deneyi ve seçim davranışını ölçmek söz konusudur. Bu yöntem bir müdahale gerektirir ve sonrasında davranışı tekrar ölçer. Sonrasında müdahale etme işlemi kaldırılır ya da azaltılır. Davranış bundan sonraki aşamada tekrar ölçülür. Müdahale, bu manipülasyonlara yanıt olarak davranışın değiştiği ölçüde etkisini gösterir. Çoklu temel tasarım ise geri döndürülmesi mümkün olmayan davranışlar için kullanılan bir yöntem olabilir. Bu noktada birkaç davranış ölçülür ve sonrasında müdahale sırayla her bir davranışa ayrı ayrı uygulanır. Çoklu temel tasarımda müdahalenin direkt olarak etkinliği, sadece müdahalenin uygulandığı davranışta olan değişikliklerle ortaya çıkar.
Teknolojik: Akademik olarak yetkisi olan araştırmacıların en doğru şekilde çalışabilmeleri için, yapılan analitik araştırmanın tanımının ayrıntılı ve açık bir şekilde yapılması gerekir. Uygulamalı davranış analizinde ve Aba eğitimi konusunda eğitimli olan kişilerden uzman desteği almak ve bir uzman gözüyle doğru incelemeleri yapmak gerekir.
Kavramsal sistematik: Aba terapi eğitimi, sadece davranış analizi ve bu davranışlara yapılan etkili müdahalelerle sınırlı değildir. Bunun tam aksine söz konusu yöntemler mümkün olduğunca davranış ilkelerine dayandırılmalıdır. Uygun olduğu takdirde ‘’ikincil takviye’’ ya da ‘’hatasız ayrımcılık’’ gibi teorik olarak anlamlı olan terimlerin kullanılması konusunda yardımcı olması sağlanmalıdır.
Etkili: Analitik yöntemler teorik olarak her zaman bilimsel ve etkili olmalıdır. Uygulamalı davranış analizinde yapılan müdahale, pratik kullanım için yeterli bir etki göstermezse bu yapılan analiz başarısız olmuş anlamına gelir.
Genellik: Davranış analistleri, her zaman uygulanabilir olan müdahaleleri hedef olarak belirlemelidir. Söz konusu olan bu yöntemler farklı ortamlarda çalışabilmelidir. Ayrıca yapılan müdahalenin birden fazla davranışa uygulanabilirken ve uzun süre etkisini koruyabilmesi çok önemlidir.
Erken çocukluk döneminde öğrenme süresi çok hızlıdır. Bu çocuklarda beyin henüz bir sünger gibi olduğundan, verilen tüm bilgiyi emmek üzere programlıdır. Hayatta kalma savaşı ve insanın kendini ortama adapte edebilme savaşı birbirine paralel devam eder. Buna bağlı olarak yaşamın ilk yıllarında öğrenme; merak duygusuyla beraber çok hızlı bir ilerleme kaydederken, ilerleyen yaşlarda yeni şeyler öğrenmeye karşı olan bu ilgi azalabilir.
Yaşamın ilk yıllarında çok hızlı gelişim gösterirken, ilerleyen yıllarda git gide azalan ve öğrenme gibi birçok yeteneğin yavaşlaması kişinin yeni bir şeyler öğrenmesini zorlaştırır. Erken teşhis ise bu noktada çocuk için çok önemlidir. Bu gibi nörogelişimsel bozukluklarda (DEHB, Otizm, Disleksi, Hiperaktivite vs.) Aba terapileri olumlu davranış öğretimi sağladığı için çok etkili bir yöntem olabilir. Özellikle bu sorunlarla karşı karşıya kalan çocuklar için, ilaçsız bir tedavinin sadece doğru eğitimle mümkün olduğunun bilinmesi çocuğun gelişimi açısından önemlidir.
Aba terapisti, ABA terapi eğitimi alarak uygulamalı şekilde sınıf içi eğitimlerle gelişimlerini tamamlayan kişilere verilen unvandır. Her özel eğitimcinin ABA terapisti olması mümkün olmadığından, bu kişilerin belli saatler pratik ve teorik eğitim almış olması gerekir. ABA terapistleri yalnızca seminer çalışmalarını kişisel gelişim amacıyla kullanabilme özelliğine sahip olsa bile, çocuğun davranış gelişimi için sadece bu yeterli değildir. Bu eğitimlerin mutlaka ‘’Akredite Koordinatörler’’ gözetiminde, sınıf içi eğitimlerle desteklenmesi gerekir. Çünkü Aba eğitim uygulamalı bir bilimdir ve uzmanlık için sınıf içi eğitim olması şarttır.
Aba eğitimi, özel eğitim yelpazesinde bir davranış terapisi olarak karşınıza çıkar. Yani bu sistemde bireyin toplum içerisinde tuhaf karşılanmasını sağlama ihtimali olan olumsuz davranışları azaltmak vardır. Ayrıca ilerde kişiyi sosyal hayattan soyutlayan davranışları azaltmak üzere kurulan bir prensiple, her türlü olumsuz davranışları azaltmaya yönelik terapiler uygulanır. Bu terapiler sadece otizm spektrum bozukluğunda değil, Dehb gibi birçok nörogelişimsel farklılıkta kullanılabilir durumdadır. Otizmli çocuklar için uygulanan Aba terapileri, çocuğun kendini küçük yaşta rahat şekilde ifade edebilmesine yönelik kurgulanmıştır. Ancak bazı durumlarda otizm gibi farklılıklarla beraber gelen olumsuz davranışların kaynağı başka hastalıklar da olabilir. ABA terapisi; otizm, dikkat eksikliği, çocuk psikolojisi, hiperaktivite, duyu bütünleme terapileri, dil konuşma, zihinsel engellilik, asperger, evde fizik tedavi durumlarında uygulanabilir. Bu noktada devlet destekli bir uzman desteği almak çocuk ve aile için son derece önemlidir.
Meryem Yerli, nitelikli Aba terapistleri ile çocuğun davranışlarını kontrol altına almayı ve olumsuz davranışların yerine olumlu olanları yerleştirmeyi hedefleyen bir kurum olarak karşınıza çıkar. Buna bağlı olarak Meryem Yerli, her çocuğun kişisel ihtiyacına yönelik en uygun tedavi ve terapi planlamalarını alanında uzman kadrosuyla üst düzey kalite standartlarında organize eder. Yuva sıcaklığı ve güven ortamı oluşturmak Meryem Yerli’in en temel çalışma prensibi olduğundan, bu noktada çocuğun daha sağlıklı, sosyal ve özgüvenli bir yetişkin olması hedeflenir. Dolayısıyla bu uzun uzun yıllara dayanan tecrübe ile, her zaman en etkili terapi yöntemlerini hayata geçiren Meryem Yerli kalitesini yaşamak için hemen web sitemize göz atabilir ve bizimle iletişime geçebilirsiniz.
